TOÀN CẢNH THỊ TRƯỜNG LOGISTICS NỘI ĐỊA VIỆT NAM NỬA ĐẦU NĂM 2025: CHI PHÍ TĂNG, CÔNG NGHỆ BỨT PHÁ VÀ CƠ HỘI CHO DOANH NGHIỆP NHỎ

Nửa đầu năm 2025 đánh dấu giai đoạn nhiều biến động của ngành logistics Việt Nam. Trong khi nền kinh tế dần phục hồi sau chu kỳ suy giảm của năm 2023–2024, chi phí logistics vẫn ở mức cao, tạo sức ép lớn lên doanh nghiệp sản xuất và phân phối. Tuy nhiên, song song đó là làn sóng chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ logistics 4.0 – mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp nhỏ nếu biết nắm bắt kịp thời.

1. Chi phí logistics nội địa vẫn ở mức cao, cấu trúc giá chưa tối ưu

Theo số liệu từ Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), chi phí logistics hiện chiếm khoảng 16–17% GDP, cao hơn đáng kể so với mức trung bình 8–10% của khu vực ASEAN. Trong nửa đầu năm 2025, các yếu tố khiến chi phí logistics nội địa tiếp tục duy trì ở mức cao gồm:

• Giá nhiên liệu và chi phí vận tải tăng nhẹ do biến động giá dầu thế giới. Mức giá cước đường bộ trung bình tăng khoảng 5–7% so với cùng kỳ 2024.
• Hạn chế trong kết nối hạ tầng giữa các vùng kinh tế trọng điểm (Bắc – Trung – Nam), đặc biệt là tuyến vận tải liên vùng miền Trung – Tây Nguyên.
• Chi phí kho bãi và xử lý hàng hóa tăng, do nhu cầu thuê kho phục hồi mạnh từ ngành hàng tiêu dùng, thực phẩm, và thương mại điện tử.
• Tình trạng “logistics tầng tầng lớp lớp”: nhiều doanh nghiệp nhỏ phải thuê trung gian vận tải hoặc dịch vụ kho bãi, khiến giá thành mỗi đơn hàng đội lên 10–20%.

Một thực tế đáng chú ý là hiệu suất vận hành kho và luồng vận chuyển chưa tối ưu, nhiều doanh nghiệp vẫn vận hành theo mô hình thủ công, thiếu dữ liệu phân tích để tối ưu tuyến đường, vòng quay hàng tồn hoặc năng suất phương tiện.

2. Xu hướng công nghệ logistics 2025: Tự động hóa, số hóa và kết nối dữ liệu

Trước áp lực chi phí, làn sóng chuyển đổi số trong logistics đang tăng tốc mạnh mẽ trong năm 2025. Ba hướng chính đang được các doanh nghiệp logistics Việt Nam quan tâm:

1. Ứng dụng hệ thống WMS (Warehouse Management System):
   Nhiều doanh nghiệp đang đầu tư phần mềm quản lý kho thông minh để kiểm soát tồn kho theo thời gian thực, rút ngắn thời gian xử lý đơn hàng và giảm thất thoát hàng hóa. Các phần mềm nội địa như Sapo, Bravo, Misa Logistics… đang dần được cải tiến để phù hợp với đặc thù kho lạnh, hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), và e-commerce.
2. Tích hợp TMS (Transportation Management System) và GPS tracking:
   Việc số hóa hành trình vận tải giúp doanh nghiệp giảm trung bình 10–15% chi phí nhiên liệu và thời gian giao hàng. Một số nền tảng nội địa như Abivin, V-Tracking, hoặc Base Logistics đang triển khai mạnh mẽ trong lĩnh vực phân phối hàng tiêu dùng và vận tải đường bộ.
3. Phân tích dữ liệu và AI:
   Dù mới ở giai đoạn thử nghiệm, các giải pháp AI hỗ trợ dự báo nhu cầu kho, phân bổ đơn hàng và tối ưu tuyến đường đang dần trở thành lợi thế cạnh tranh. Doanh nghiệp nào sớm xây dựng hạ tầng dữ liệu sẽ có khả năng giảm chi phí và tăng độ linh hoạt đáng kể.

3. Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp logistics nhỏ

Nửa đầu 2025 mang đến hai mặt đối lập cho nhóm doanh nghiệp logistics quy mô nhỏ và vừa (SME):

Cơ hội

• Thị trường phục hồi: nhu cầu logistics nội địa tăng nhờ sản xuất tiêu dùng và thương mại điện tử mở rộng.
• Công nghệ mở đường cho cạnh tranh: các giải pháp SaaS (Software-as-a-Service) giá rẻ giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận công nghệ WMS, TMS mà không cần đầu tư lớn.
• Liên kết chuỗi giá trị nội địa: xu hướng hợp tác giữa các doanh nghiệp vận tải, kho bãi, và nền tảng công nghệ đang mở ra cơ hội “chia sẻ năng lực logistics” – giúp tối ưu chi phí cho từng bên.

Thách thức

• Áp lực vốn đầu tư: việc nâng cấp công nghệ, phương tiện, và nhân sự vẫn là rào cản lớn. Nhiều SME khó tiếp cận tín dụng ưu đãi.
• Thiếu nhân lực chất lượng: nguồn nhân lực logistics có kỹ năng số, hiểu về hệ thống quản lý dữ liệu còn hạn chế.
• Cạnh tranh từ doanh nghiệp lớn: các tập đoàn logistics nước ngoài như DHL, Maersk, Kuehne+Nagel… tiếp tục mở rộng dịch vụ nội địa, tạo sức ép về giá và chất lượng.

4. Hướng đi cho doanh nghiệp Việt trong nửa cuối 2025

Để tồn tại và phát triển trong môi trường chi phí cao – cạnh tranh mạnh, doanh nghiệp logistics Việt cần tập trung vào ba trụ cột:

1. Tăng cường tự động hóa và chuẩn hóa quy trình vận hành: áp dụng WMS/TMS phù hợp quy mô, tránh đầu tư dàn trải.
2. Xây dựng mạng lưới hợp tác: liên kết theo cụm (cùng vùng, cùng lĩnh vực) để chia sẻ kho bãi, đội xe và dữ liệu đơn hàng.
3. Đầu tư vào nhân lực và văn hóa số hóa: đào tạo nhân sự hiểu về dữ liệu, vận hành phần mềm và tư duy tối ưu chi phí.

Phụ lục dữ liệu minh họa: Cơ cấu chi phí Logistics Việt Nam 2023–2025 (ước tính)

Nguồn tổng hợp: Báo cáo VLA, Tổng cục Thống kê và phân tích thị trường nội bộ (ước tính đến 6/2025)